1. Başkanlık Sisteminin Doğuşu ve Geçiş Süreci

Amerikan başkanlık sistemi, 18. yüzyılda ABD’nin bağımsızlığını ilan etmesinin ardından Philadelphia Anayasası (1787) ile şekillendirilmiştir. Amerikan kolonileri, İngiltere’nin monarşik yönetimine karşı 1776’da bağımsızlık bildirgesini ilan etmiş ve Bağımsızlık Savaşı sonrasında 1783’te tam bağımsızlıklarını kazanmıştır.

Başkanlık sistemine geçiş, federal bir yönetim biçimi ihtiyacından doğmuştur. Anayasa Kongresi sırasında güçlü fakat sınırlandırılmış bir yürütme organı modeli geliştirildi. Sistemde güçler ayrılığı ilkesi benimsenerek yasama (Kongre), yürütme (Başkan), ve yargı (Yüksek Mahkeme) birbirinden bağımsız kılındı.

2. İlk Amerikan Başkanı: George Washington

ABD’nin ilk başkanı George Washington, 1789 yılında oybirliğiyle seçildi. Washington, Seçiciler Kurulu tarafından seçilen ilk ve tek başkan olarak tarihe geçti. Onun liderliği, yeni kurulan yönetim sistemine güven kazandırdı. İki dönem görev yaptıktan sonra, üçüncü dönem aday olmayarak başkanlık yetkilerinin sınırlandırılmasına örnek oldu.

3. Amerikan Başkanlık Seçim Sistemi

• Seçim Tarihi: ABD başkanlık seçimleri, 4 yılda bir Kasım ayının ilk Pazartesi’yi izleyen Salı günü yapılır.
• Seçim Yöntemi: Halk, doğrudan başkanı seçmez. Bunun yerine Seçiciler Kurulu (Electoral College) üyelerini seçer. Toplamda 538 seçici bulunur ve başkan olmak için 270 oy kazanmak gereklidir.
• Görev Süresi: Başkan, 4 yıl süreyle seçilir ve en fazla iki dönem görev yapabilir (22. Anayasa Değişikliği, 1951).
• Görev ve Yetkiler:
  • Yürütme yetkisi ve ülkenin idari yönetimi,
  • Silahlı kuvvetlerin başkomutanlığı,
  • Federal yasaların uygulanması,
  • Anlaşma müzakereleri ve yabancı büyükelçileri kabul etme,
  • Kongreye yasa tasarıları önerme ve veto yetkisi.

4. Amerikan Tarihinde İz Bırakan Başkanlar

1. George Washington (1789-1797)

• ABD’nin ilk başkanı, federal yönetim sisteminin temellerini atmıştır.
• İki dönemle başkanlığı sınırlamış, güçlü bir yürütme organını dengelemiştir.

2. Abraham Lincoln (1861-1865)

• Köleliği kaldıran başkan olarak tanınır (13. Anayasa Değişikliği).
• Amerikan İç Savaşı sırasında Birliği korumuş ve Gettysburg Konuşması’yla ulusal birlik mesajı vermiştir.

3. Franklin D. Roosevelt (1933-1945)

• Büyük Buhran döneminde New Deal programını başlatmış ve ekonomiyi toparlamıştır.
• II. Dünya Savaşı sırasında ülkeyi yönetmiş, dört kez başkan seçilen tek kişidir.

4. John F. Kennedy (1961-1963)

• Ay’a insan gönderme hedefini belirlemiş ve uzay yarışında ABD’yi öne çıkarmıştır.
• Sivil haklar hareketini desteklemiş, ancak suikast sonucu görevde hayatını kaybetmiştir.

5. Ronald Reagan (1981-1989)

• Soğuk Savaş döneminde ekonomik reformlar ve savunma politikaları ile SSCB’nin zayıflamasında etkili olmuştur.

5. Amerikan Başkanlarının Listesi ve Görev Yılları